GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI  VE  KOMŞULARI:

Ülkemizin  güney  doğusunda  yer  alan  bölge  nüfus  ve  yüzölçümü  en  küçük  bölgemizdir. Akdeniz, Doğu  Anadolu  Bölgeleriyle, Suriye  ve  Irak  Devletleriyle  komşudur.

Gerçek  Yüzölçümü  59.176  km2’dir. Alan  bakımından  ülkemizin  % 7,5’ini  kaplar  en  küçük  bölgemizdir.

Nüfusu  2000  sayımına  göre  6.6  milyondur. Nüfus  yoğunluğu  Km2’ye  112  kişidir. Bu  Türkiye  ortalamasının  üstündedir (Türkiye  ortalaması  Km2’ye 83  kişi)

BÖLÜMLERİ:

1.Dicle  Bölümü  2.Orta  Fırat  Bölümü

YERYÜZÜ  ŞEKİLLERİ:

Dağları  ve  Düzlükleri: Bölgenin  yüzey  şekilleri  sadedir. Genellikle  platolarla  ve  ovalarla  kaplıdır. Yer  şekilleri  tarıma  elverişlidir. Batıdan  doğuya  gidildikçe  yükseklik  artar. İki  bölümün  ortasında  Karacadağ  Sönmüş  Volkan dağı  bulunur. Bu  bölgenin  tek  ve  en  yüksek  dağıdır. Dicle  Bölümünde  Gaziantep  ve  Şanlıurfa  Platoları  vardır. Orta  Fırat  Bölümünde  Diyarbakır  Havzası  ve  Mardin  Eşliği (Yüksek  bir  düzlüktür.) vardır.

Akarsuları  Ve  Gölleri: Fırat  ve  kolları  Göksu  ve  Nizip, Dicle  ve  kolları  Botan, Garzan  ve  Batman  kolları  başlıca  akarsularıdır.

Bölgede  doğal  göl  yoktur. Akarsularının  hidroelektrik  gücü  fazladır. Bu  nedenle  bir  çok  baraj  gölü  vardır. Fırat  Nehri’nin  üzerinde  Atatürk, Karakaya, Hancağız  Baraj  Gölleri, Dicle  nehri  üzerinde  Kıralkızı, Ilısu, Cizre  Baraj  Gölleri.

İLİM  VE  BİTKİ  ÖRTÜSÜ:

Bölgenin  batısında  Akdeniz  ikliminin  etkileri  hissedilir. Yazları  sıcak  ve   kurak  geçer. Fakat  kışları  Akdeniz  Bölgesine  göre  daha  serindir. Bu  bölümde  don  ve  karada  rastlanır. Yağışların  çoğu  kışın  düşer. Yıllık  yağış  500-600  mm’dir. Yağışın  az  olmamasına  rağmen  sıcaklık  ve  güneyden  esen  çöl  rüzgarları  yüzünden  buharlaşma  meydana  gelir  ve  bu da  kuraklığa  sebep  olur. Ülkemizin  en  yüksek  sıcaklıkları  bu  bölgede  ölçülür. Tarımda  sulama  ihtiyacı  çok  olur. Bölgenin  doğusuna  gidildikçe  deniz  etkilerinden  uzaklaşılır  ve  yükseklik  artar, sıcaklıklar  düşer. Kar  ve  don  olayları  daha  çok  görülmeye  başlar.

Bölgenin  alçak  kesimlerinde  ve  batısında  bozkır  görülür. Dağ  yamaçları, yüksek  yerler  ve  akarsu  kenarlarında  orman  ve  çalılık  ağaçlara da  rastlanır.

TARIM  VE  HAYVANCILIK:

Bölgenin  ekonomisi  tarıma  dayanır. Ülke  ekonomisine  katkısı  da  bu  alandadır. Tarıma  elverişli  tarım  alanları  ve  düzlüklere  sahip  olmasına  rağmen  yaz  kuraklığı  ve  sulama  ihtiyacı  nedeniyle  tarım  zorlaşır. GAP  Projesinin  yapılması  ile  birlikte  artan  sulama  imkanları  bölgenin  tarımını  artırmaya  başlamıştır.

Bölgenin  tarıma  karasal  iklim  ürünlerine  daha  çok  elverişlidir. En  çok  yetiştirilen  ürünler  şunlardır.

Mercimek: Türkiye  üretiminde  ilk  sırada  yer  alır.

Buğday, Keten, Pamuk, Çeltik (Pirinç), Nohut  ve  Susam  yetiştirilen  bazı  ürünlerdir.

Gaziantep  Platosunda  Antepfıstığı, Zeytin  ve  Üzüm  yaygıdır.

Siirt’te  Antepfıstığı  üretimi  başlamıştır.

Akarsu  kenarlarındaki  sulanabilen  ovalarda  sebze  ve  meyvede (Başta  Karpuz  olmak  üzere)  yetiştirilmektedir.

Bölgede  platolar  ve  bozkırlar  çok  görüldüğü  için  küçükbaş  Hayvancılık (Koyun, Keçi) çok  yapılır. Keçi  daha  çok  yüksek  alanlarda  yaygındır. Bu  sayede  bölgede  hayvansal  ürünler  ticareti de  yapılmaktadır.

YER ALTI  KAYNAKLARI:

Fosfat: Mardin-Mazıdağı, Doğalgaz: Mardin-Çamurlu

Petrol: Batman- Beşiri  ve  Batman, Siirt-Kurtalan-Baykan  ve  Barzan, Adıyaman-Kahta  ve  Diyarbakır.

Linyit: Adıyaman-Gölbaşı, Manganez: Kilis

NÜFUS  VE  YERLEŞME:

Nüfusu  2000  sayımına  göre  6.6  milyondur. Nüfus  yoğunluğu  Km2’ye  112  kişidir. Bu  Türkiye  ortalamasının  üstündedir (Türkiye  ortalaması  Km2’ye 83  kişi). Yoğunluk  bakımında  en  yoğun  2. bölgedir. Nüfus  artış  hızı  %o 25’tir (Türkiye  %o 18.34). Bölgede  kentsel  nüfus  % 62’dir (Türkiye  ortalaması %65). Bölgede  toplu  yerleşme  ve  kerpiç  evler  yaygındır. Nüfus  batı  kesiminde, dağ  etekleri  ve  akarsu  boylarında  yoğunlaşmıştır.

TURİZM:

Adıyaman-Nemrut  Dağı, Şanlıurfa- Balıklı  Göl  ve  Tarihi  Eserler.

TÜRK  EKONOMİSİNE  KATKISI:

Türkiye  Petrolünün  1/7’si  bu  bölgeden  sağlanır. Geri  kalanı  dış  ülkelerden  ithal  edilir. Batman’da  Petrol  Rafinerisi  vardır. GAP  Projesinin  bitirilmesi  ile  tarımdaki  su  ihtiyacı  karşılanacak  ve  bölge  ekonomisi  daha  zenginleşecektir. Bunun  ülke  ekonomisine  büyük  katkısı  olacaktır.

BÖLGENİN  GENEL  ÖZELLİKLERİ:

Ø  Alan  bakımından  en  küçük  bölgedir.

Ø  Nüfus  bakımından  sonuncu  olmasına  rağmen  alanı  küçük  olduğu  için  yoğunluk  fazladır.

Ø  Orman  bakımından  % 1  ile  son  sırada  yer  alır.

Ø  Ekili-Dikili  alan  bakımından  % 20  ile  4. Sıradadır.

Ø  Ekonomisi  tarıma  dayanır. Hayvancılık  2.  Sırada  yer  alır.

Ø  Antepfıstığı, mercimek  ve  karpuz  üretiminde  ilk  sırada  yer  alır.

Ø  Fosfat  ve  Petrol  üretiminde  ilk  sıradadır.

Ø  Buharlaşma  ve  yaz  kuraklığının  en  fazla  olduğu  bölgedir.

Ø  Hiç  doğal  gölü  yoktur.

Ø  En  yüksek  yeri  Karacadağ  Sönmüş  Yanardağıdır.

Ø  GAP  Projesi  bölgede  halen  sürmektedir.

Ø  Türkiye’nin  en  büyük  ve  önemli  baraj  gölleri  bölgede  yer  alır.